Wijzigingen wet patiëntenrechten

De patiëntenrechtenwet bestaat al sinds 2002. Deze wet somt op welke rechten patiënten hebben wanneer ze beroep doen op gezondheidszorg. 
In februari van dit jaar (2024) werd de wet gewijzigd. Door deze hervorming werd de positie van de patiënt nog versterkt. De wetgever wil ervoor zorgen dat de patiënt zélf, eventueel samen met hulp van naasten, in zijn eigen belang en in overleg met de zorgverstrekker kan handelen. Ook werd er al rekening gehouden met digitale evoluties.

Wat werd er nu exact gewijzigd? De belangrijkste topics.

De rol van de patiënt

Om het belang van samenwerking en medewerking tussen zorgverlener en patiënt te benadrukken, is er nu expliciet een gezamenlijke verantwoordelijkheid in de wet geschreven. Er wordt ook gehamerd op het wederzijds respect ten opzichte van elkaar en anderen.
De zorgverlener moet bij het verlenen van zorg ook rekening houden met zgn. doelstellingen en waarden van de patiënt: de zorg moet vertrekken vanuit de voorkeuren van de patiënt. Daartoe kan eventueel vroegtijdige zorgplanning (de mogelijkheid om wensen en levensdoelen kenbaar te maken en te expliciteren in het dossier) worden georganiseerd, op vraag van de patiënt.
De rol van naasten en andere derden is door de wetswijziging ook duidelijk geworden. Zo moet de zorgverlener multidisciplinair overleg plegen in het belang van de patiënt en betrekt de zorgverlener op verzoek van de patiënt ook aangewezen naasten. 
Nieuw is dat de vertrouwenspersoon de patiënt nu kan bijstaan bij het uitoefenen van álle patiëntenrechten (ipv. vroeger enkel het recht op informatie over de gezondheidstoestand en het recht op inzage van het patiëntendossier) en de identiteit en hoedanigheid van de vertrouwenspersoon worden genoteerd in het patiëntendossier. De patiënt kan nu ook meerdere vertegenwoordigers aanwijzen, die in zijn plaats kunnen beslissen over zijn patiëntenrechten wanneer hij hier zelf niet meer toe in staat is.

Het patiëntendossier

Er zijn ook een aantal wijzigingen aan het patiëntendossier ingevoerd. De patiënt kon al eigen documenten toevoegen aan zijn patiëntendossier. Vanaf dit jaar is deze bepaling in het bijzonder van toepassing op de toevoeging van documenten waarin de waarden, levensdoelen en zorgvoorkeuren van de patiënt worden uiteengezet, evenals eventuele voorafgaande wilsverklaringen. 
Naast het recht op inzage en kopie, is er nu ook een recht op toelichting over het inhoud van het dossier. Dit recht op uitleg biedt de zorgverlener de mogelijkheid om toelichting te geven bij het dossier om verkeerde interpretatie te vermijden. De vertrouwenspersoon mag de patiënt bijstaan bij de raadpleging van het dossier. De patiënt heeft nu ook het recht om zijn volledige dossier in te kijken: er zijn geen ‘persoonlijke notities’ meer.

Binnenkort: elektronische ontsluiting

Het regelgevend kader wordt aangepast aan de digitale evolutie: patiënten krijgen een recht op online toegang tot hun gezondheidsgegevens. De regering moet nog bepalen wanneer deze maatregel effectief in voege treedt en op welke manier (welke gegevens, waar kan je deze raadplegen, door wie …). Uiteraard brengen dergelijke digitale transformaties ook uitdagingen met zich mee. In de nieuwe wet wordt dan ook uitdrukkelijk het belang benadrukt van het waarborgen van de vertrouwelijkheid van medische gegevens.
Online zullen dan ook de vertrouwenspersonen en vertegenwoordigers aangeduid kunnen worden. Dit heeft als voordeel dat de patiënt deze personen zelf kan aanduiden en wijzigen, en dat elke zorgverlener hiervan steeds op de hoogte zal zijn.

Verdere aanpak

OPZ Geel is aan de slag gegaan met verschillende partijen om deze wijzigingen duidelijk kenbaar te maken voor alle patiënten en medewerkers, en de noodzakelijke aanpassingen door te voeren. Als actiepunten worden o.a. de procedures rond inzage, afschrift en toelichting van het patiëntendossier herbekeken, met een focus op de gewijzigde rol van de persoonlijke notities en informatiedeling. Maar ook de betrokkenheid van vertrouwenspersonen en vertegenwoordigers, voorafgaande wilsverklaringen en de therapeutische exceptie zijn thema’s die verdere acties vragen. Deze aanpassingen zijn binnenkort terug te vinden op de website en in de onthaalbrochures.